در دهۀ گذشته، زنجیره‌های تامین تحت تغییرات بسیاری قرار گرفتند. زنجیره‌های تامین شوک‌ها و اختلالات بسیاری را در این دوره پشت سر گذاشته‌اند. با این وجود، همه‌گیری و شیوع گستردۀ ویروس کرونا باعث شد تا تولیدکنندگان تحت تاثیر ریسک‌های جدید، مجبور به ارزیابی مجدد کل زنجیرۀ تامین شوند. با پاشا صنعت البرز همراه باشید.
به‌گفتۀ براردینو براتا، معاون مهندسی و پروژه‌های موسسه تحقیقاتی MxD در شیکاگو، تولیدکنندگان از تاثیر تعطیلی و توقف تولید در چین بسیار متعجب شدند. براتا در یک رویداد مجازی با عنوان تجربۀ تولید هوشمند (Smart Manufacturing Experience) بیان کرد: «همکاری میان تولیدکنندگان اصلی و تامین‌کنندگان باعث ایجاد رابطۀ کاری آگاهانه، موثر و کارآمد می‌شود که خود فراتر از دیجیتالی شدن زنجیرۀ تامین است.»
بازیگران اصلی بازار صنعت با تحلیل اکوسیستم موجود، قدم مهم بعدی را جستجو کردند. با حضور نوآوری‌های مختلف در سراسر زنجیرۀ تامین، بسیاری معتقدند که همکاری میان تولیدکنندگان اصلی و تامین‌کنندگان، شرط لازم برای موفقیت در آینده است.
ریسک؛ چالش های دوران عصر جدید
ریسک زنجیرۀ تامین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگترین چالش‌های دوران کرونا محسوب می‌شود. براساس نظرات مارلین گاسکا، مهندس ارشد در لجیستیک و پایداری در شرکت لاکهید مارتین: هم‌اکنون امنیت سایبری از اهمیت بسیاری برخوردار است. به‌عقیدۀ او شرکت‌هایی که اکنون در تلاش برای دیجیتال‌سازی هستند، باید از امنیت داده‌های خود مطمئن شوند.
در شرایط کنونی تولید و با توجه به اهمیت فرآیند دیجیتال‌سازی در اتصال همه‌چیز به یکدیگر، امنیت سایبری جز ضروریات محسوب می‌شود. ضروریت امنیت سایبری در مراحل مختلف تولید، از مرحلۀ طراحی تا بازاریابی و کنترل کیفیت، بیش از پیش احساس می‌شود. به‌گفتۀ ویکی هولت، مدیرعامل شرکت پروتولبز، اکنون با پدیدۀ ترور ژئوپلتیک روبه‌رو هستیم: تغییرات اقلیمی، همه‌گیری و شیوع ویروس‌های جدید و … همگی باعث شده تا تولیدکنندگان مجبور به تحلیل زنجیرۀ تامین شوند و ریسک‌های احتمالی را به حداقل برسانند. هولت توصیه کرد: «تولیدکنندگان باید در مورد چگونگی تقویت زنجیرۀ تامین خود چاره‌ای اساسی بیندیشند.»
با شروع همه‌گیری ویروس کرونا در ماه مارس 2020، شرکت پروتولبز، با تعبیه و تشکیل تیم پاسخ‌دهی، در دورۀ اوج‌گیری شیوع کرونا، در رفع محدودیت‌های زنجیرۀ تامین به نوآوران و تولیدکنندگان کمک کرد تا بتوانند محصولات خود را سریعا به بازار عرضه کنند. هولت توضیح داد: « ما به‌عنوان یک تامین‌کنندۀ دیجیتال، توانستیم این کار را در قالب‌گیری تزریق، ماشین‌کاری سی‌ان‌سی (CNC) و چاپ سه‌بعدی با سرعت هرچه بیشتر انجام دهیم. امروزه ما بیش از 9 میلیون قطعه برای دستگاه‌های مرتبط با همه‌گیری کووید-19 ساخته و به بیش از 250 مشتری مختلف ارائه داده‌ایم. اینکه تولیدکنندگان با همکاری و تلاش توانستند در زنجیرۀ تامین تجهیزات برای جامعۀ پزشکی قدمی بردارند، بسیار فوق‌العاده بود.»
جرقه‌هایی مثل توقف فعالیت‌های اقتصادی در چین باعث شد تا چشم‌اندازهای جدیدی برای فروش ارائه شود. با اینکه از نظر بسیاری از متخصصان این حوزه، کسب و کارها و شرکت‌های کوچک و متوسط از حمایت خاصی برخوردار نیستند. هولت افزود: «استفاده از ابزارهای الکترونیکی و دیجیتالی در تجارت B2B در حال رشد و ترقی است. شرکت‌ها می‌توانند از تامین‌کنندگان دیجیتالی به‌عنوان کاهش‌دهندگان ریسک در زنجیرۀ تامین استفاده کنند. رهبران و مدیران زنجیره‌های تامین به‌تازگی متوجه شده اند که تجارت الکترونیکی باعث ایجاد ارتباطات دیجیتالی مناسب برای زنجیرۀ تامین خواهد شد. این موضوع به مدیریت کیفیت نیز کمک خواهد کرد.»
به‌عقیدۀ هولت، بومی‌سازی در زمینۀ زنجیرۀ تامین، زمان زیادی خواهد برد و نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده در یک زیرساخت کلان است.
چابکی و سرعت در سیستم‌های مبتنی بر فضای ابری
براساس گفته‌های هولت، چرخه‌های عمر محصول روزبه‌روز کوتاه‌تر می‌شود و شرکت‌ها دائما در حال تکرار یک فرآیند و چرخه هستند. برای اینکه زنجیرۀ تامین بتواند با سرعت شرکت‌ها سازگاری داشته باشد، باید از سرعت بیشتری بهره‌مند شود. به‌منظور افزایش سرعت و چابکی، کاهش تعدد عملیات‌های پیش رو و شراکت در زنجیرۀ تامین پیشنهاد می‌شود.
از مزیت‌های بارز دیجیتالی‌سازی در زنجیرۀ تامین، افزایش جا به جایی دارایی‌ها از طریق سیستم مبتنی بر فضای ابری است. تولیدکنندگان کوچک و بزرگ باید برای تامین امنیت اطلاعات خود و جلوگیری از حملۀ سایبری چه کار کنند؟
با توجه به گفته‌های جوئل نیدیگ، مدیرعامل زنجیره سیمبا که یک پلتفرم بلاکچین مبتنی بر فضای ابری است، پدیدۀ کار در منزل از آسیب‌پذیری‌هایی برخوردار است که کارآفرینان و مدیران کسب وکارهای کوچک و متوسط از آن مطلع نیستند. برای مثال بسیاری از افرادی که برای بار اول در خانه شروع به کار می‌کنند هیچ تصوری از مفهوم VPN ندارند.
موقعیت بحرانی زمانی فرا می‌رسد که شرکت‌ها نتوانند خیلی سریع شرایط را برای کار در منزل فراهم و همه‌چیز را سازگار کنند. در بخش فناوری عملیاتی (OT)، اپراتورها باید از ایمنی کنترل‌های سی‌ان‌سی یا کنترلرهای قابل برنامه‌نویسی مطمئن شوند. تلاش برای تجهیز دوباره یا تعویض ابزار یک ماشین سی‌ان‌سی می‌تواند صدها هزار دلار هزینه داشته باشد، در حالی‌که دیگر ارزش این میزان از هزینه را ندارد. شرکت زنجیرۀ سیمبا برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های بلاکچین را برای زنجیره‌های تامین ایجاد کرده و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تجهیزات و نرم‌افزارهای قدیمی که دیگر قابل به‌روزرسانی و ارتقا نیستند، در محیطی امن و محصور فعالیت کنند.
گاسکا خاطر نشان کرد که تمامی شرکت‌ها در هر اندازه و وسعتی می‌توانند استراتژی‌های یکپارچه‌ای را برای تجهیزات خود در هر سنی در نظر بگیرند. شرکت‌های فعال در حوزۀ ماشین‌سازی باید خود را در هر دو بخش فناوری اطلاعات و فناوری عملیاتی تقویت کرده و بیش از پیش به مسائل مربوط به امنیت سایبری توجه کنند تا تحت ریسک بالا قرار نگیرند.
راه حل‌های کاربردی
مباحث نظری موجود در مورد نسل چهارم صنعت، دیجیتالی کردن و تهدیدهای دیجیتالی است. در صورتی که به مرحله پیاده‌سازی نرسند و کسب و کارهای کوچک و متوسط نتوانند از آن در تولید خود استفاده کنند، عملا بی‌فایده و بیهوده خواهند بود. اولین قدم نیازسنجی است. تولیدکننده باید نسبت به فرصت‌ها و مشکلات پیش روی خود آگاه باشد. استفاده از ابزارهای تجارت الکترونیک مثل اینترنت اشیا، باعث می‌شود تا بتوانند قابلیت تولید را افزایش دهند.
هولت به‌عنوان آخرین توصیه بیان کرد: «بهتر است به‌عنوان یک تولیدکننده روی یک سوال تمرکز کنید: قرار است چه مشکلاتی را حل کنید؟ سپس به این فکر کنید که ابزارهای دیجیتالی چه‌طور می‌توانند به شما کمک کنند تا با کارآیی بیشتری به هدفتان برسید.»